Page 18 - Cooperatief Wonen in Vlaanderen

Cera 2.1 GLOBAAL Bouwend op een lange geschiedenis is de coöperatie wereldwijd een gevestigde ondernemingsvorm. Minstens 12% van de wereldbevolking is aangesloten bij een van de 2,5 miljoen coöperaties die bovendien 10% van de wereldbevolking tewerkstellen. Samen bezitten zij 19,6 biljoen USD aan vermogen en draaien een omzet van 3 biljoen USD4. Wooncoöperaties vormen met 0,07% een fractie van het BBP van de globale coöperatieve economie waarin verzekeringen (41%) en agricultuur en voedselindustrie (11%) domineren. Slechts 1 van de 300 grootste coöperaties in termen van omzet is een wooncoöperatie5. De 15.247 wooncoöperaties wereldwijd hebben meer dan 16 miljoen leden, 100.000 voltijds equivalenten in dienst, een vermogen van 52 miljard USD en een omzet van 20 miljard USD4. Samen huisvesten wooncoöperaties in Europa ongeveer 10% van de populatie van het continent6. De aanwezigheid van wooncoöperaties is wereldwijd bovendien erg geografisch verspreid. Op internationaal niveau zie je een erg diverse aanwezigheid over diverse continenten. Daarnaast is er ook een opmerkelijke diversiteit op nationaal niveau op vlak van verstedelijking van de wooncoöperaties. Coöperatief wonen kent dan ook een lange en geografisch diverse geschiedenis7. Babylonische documenten en een akte op papyrus uit 434 v.Chr. vormen het bewijs dat de bouwstenen voor coöperatief wonen verre van recent zijn. De eerste case die deze bouwstenen combineert op de manier waarop we vandaag wooncoöperaties beschrijven, situeerde zich in Rennes in 1720. Als reactie op een enorme brand met een groot huisvestingstekort alsgevolgwerdeeneerstewooncoöperatieopgericht. Toch vonden de belangrijkste juridische en organisatorische vooruitgang en consolidatie van het woonmodel plaats in de laatste twee eeuwen. Het model werd opgepikt en verspreidde zich in het midden van de 19e eeuw als antwoord op het woningentekort voor arbeiders en hun gezinnen die naar steden getrokken werden tijdens de industrialisering. Als alternatief voor een te dure koopmarkt en precaire woonsituaties voor huurders kwamen de eerste wooncoöperaties tot stand op basis van samenwerking, zelfhulp en de belofte Coöperatief wonen in Vlaanderen 18 van schaalvoordelen en stabiliteit in turbulente tijden. De ontwikkeling van het model kan gevolgd worden in het Verenigd Koninkrijk tijdens het midden van de 19e eeuw waarna Zwitserland volgde. Samen met het coöperatieve ondernemingsmodel vond het coöperatieve woonmodel uiteindelijk haar weg over de oceaan tot in de Verenigde Staten in 1876. In 1880 volgde Zweden. Deze cases kunnen beschouwd worden als een weinig significante eerste golf vanwooncoöperatiesindewereldvoorWereldoorlogI. Net zoals in het verleden vormt opnieuw een prangende crisis de aanzet voor een nieuwe generatie aan wooncoöperaties. De vernieling, het huisvestingstekort en de terugkerende soldaten na WOI vormde zo een eerste uitdaging die werd beantwoord met wooncoöperaties voor individuen en gezinnen met een laag of middeninkomen. Deze situatie multipliceerde zich na WOII. Overheden hadden niet de middelen of capaciteiten om het ritme van deze wederhuisvesting te volgen. Daarom werd, naast het oprichten van wooncoöperaties door publieke overheden, vooral ondersteuning geboden aan burgers om deze maatschappelijke uitdaging samen aan te pakken. Het Scandinavische model van wooncoöperaties vormde de standaard voor een groot deel van de verdere ontwikkeling van wooncoöperaties in Europa; ‘moedercoöperaties’ verzorgen de fondsenwerving, constructie en efficiënt management van coöperatieve woonprojecten of dochtercoöperaties. Bewoners kopen zich vervolgens in met aandelen waarvoor zij als vennoot een woonrecht en een grote onafhankelijkheid in ruil krijgen. Een groot aandeel van deze wooncoöperaties lieten toe dat, na het terugbetalen van de constructiekost van de woning over 10 tot 20 jaar, de bewoner ook volledig eigenaar van het appartement kon worden. In de laatste eeuw ontwikkelden diverse variaties van het model zich over de hele wereld.